दिनेश पाण्डे !
९ माघ,बुटवल । बुटवल–गोरुसिङ्गे सडक विस्तार परियोजनाको काम तीव्र रूपमा अगाडि बढिरहेको छ। लुम्बिनी प्रदेशको क्षेत्रीय विकासलाई गति दिन यो ६ लेनको सडक विस्तार परियोजनाले राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय महत्त्व राख्छ। बुटवल, चन्द्रौटा हुँदै कृष्णनगर भन्सारसम्म जोडिने यो ५० किलोमिटर लामो सडकले व्यापार, पर्यटन, र स्थानीय यातायात व्यवस्थापनमा उल्लेखनीय परिवर्तन ल्याउने विश्वास गरिएको छ। तर, यस परियोजनाको समयमै सम्पन्नता र गुणस्तरको विषयमा थप ध्यान दिन आवश्यक देखिएको छ।
परियोजनाको संरचना र विशेषता
बुटवल–गोरुसिङ्गे सडक विस्तारले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डमा आधारित संरचना निर्माण गर्ने लक्ष्य लिएको छ।
सडकको चौडाइ:
सहरी क्षेत्रमा ५० मिटर
सहरोन्मुख क्षेत्रमा ३७.४ मिटर
जंगल क्षेत्रमा २४ मिटर
निर्माण संरचना:
३० वटा पुल
१४९ वटा कल्भर्ट
६ वटा अन्डरपास तथा ओभरपास
पहिलो चरण: २५ किलोमिटर सडक विस्तार
निर्माण सम्पन्न भएपछि यस सडकले क्षेत्रीय यातायातलाई सहज बनाउँदै द्रुत र सुरक्षित यात्रा सुनिश्चित गर्नेछ।
परियोजनाको लागत र ठेक्का सम्झौता
परियोजनाको कुल लागत १३ अर्ब ५५ करोड ९५ लाख ९६ हजार रुपैयाँ रहेको छ। चिनियाँ कम्पनी सान्सी कन्स्ट्रक्सन इन्जिनियरिङ ग्रुप कर्पोरेसन र चितवनको आशिष निर्माण सेवा ले संयुक्त रूपमा ठेक्का लिएका छन्। सम्झौताअनुसार यो परियोजना तीन वर्षभित्र सम्पन्न गर्नुपर्नेछ। तर, यसअघिका धेरै सडक विस्तार परियोजनामा देखिएका ढिलासुस्ती, बजेट अभाव, र निर्माण सामग्रीको अभावले समयमै काम सम्पन्न हुनेमा आशंका गरिएको छ।
गुणस्तरीय निर्माणमा चुनौती
निर्माण कार्यमा गुणस्तर कायम राख्नु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। पूर्वाधार निर्माणका क्रममा निम्न चुनौतीहरू समाधान गर्नैपर्ने हुन्छ:
1. धूलो प्रदूषण र पर्यावरणीय असर:
निर्माणका क्रममा धूलोले स्थानीय बासिन्दाको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पुर्याएको छ। पानी छर्कने काम अनियमित हुँदा प्रदूषण बढेको छ।
2. रुख कटानी र पुनःरोपण:
करिब ७,००० रुख काट्नुपर्ने भएकाले यसको वातावरणीय सन्तुलन कायम गर्न ७०,००० बिरुवा रोप्ने योजना अघि सारिएको छ। तर, बिरुवाको संरक्षण र प्रभावकारी पुनःरोपण सुनिश्चित गर्न दीर्घकालीन योजना आवश्यक छ।
3. समयमै निर्माण सामग्री आपूर्ति:
निर्माण सामग्रीको समयमै आपूर्ति नहुँदा ढिलाइ हुने खतरा छ।
समयमै सम्पन्न गर्न आवश्यक कदमहरू
1. गुणस्तरीय निर्माणको अनुगमन:
निर्माण कम्पनीहरूलाई निर्धारित मापदण्डमा काम गर्न बाध्य पार्न सम्बन्धित निकायले नियमित अनुगमन गर्नुपर्छ। ठेक्काको म्याद नाघ्दा दण्ड र जिम्मेवारी तोक्ने व्यवस्था हुनुपर्छ।
2. स्थानीय समुदायको सहकार्य:
निर्माण कार्यले गर्दा प्रभावित हुने स्थानीयलाई सचेतना कार्यक्रममार्फत सुसूचित गर्नुपर्छ। ट्राफिक व्यवस्थापन र वैकल्पिक मार्गको प्रयोगमा सहकार्य आवश्यक छ।
3. निर्माण सामग्रीको समयमै उपलब्धता:
निर्माण सामग्री ढुवानी र आपूर्तिमा देखिने अवरोधलाई सम्बोधन गर्न तत्काल कदम चाल्नुपर्छ।
4. पारदर्शिता र जवाफदेहिता:
निर्माण कार्यको प्रगति सार्वजनिक गर्न र समयसीमा पालना नगर्ने ठेकेदारलाई जिम्मेवार बनाउन पारदर्शी नीति अवलम्बन गर्नुपर्छ।
गुणस्तरहीन निर्माणले निम्त्याउने समस्या
गुणस्तरहीन निर्माणले दीर्घकालीन रूपमा राष्ट्रलाई ठूलो आर्थिक नोक्सानी पुर्याउन सक्छ। कमजोर पूर्वाधारले दुर्घटना निम्त्याउन सक्ने र क्षेत्रीय विकासमा बाधा पुर्याउने जोखिम रहन्छ। गुणस्तरमा सम्झौता नगर्न र समयमै काम सम्पन्न गर्न निर्माण कम्पनीलाई कठोर खबरदारी आवश्यक छ।
स्थानीय र राष्ट्रिय महत्त्व
बुटवल–गोरुसिङ्गे सडक लुम्बिनी प्रदेशको मात्र होइन, समग्र नेपालकै विकासका लागि महत्त्वपूर्ण छ।
व्यापारमा सहजता:
यो सडकले नेपाल–भारत व्यापारलाई थप सहज बनाउनेछ।
धार्मिक पर्यटन प्रवर्द्धन:
लुम्बिनी क्षेत्र जोड्ने मुख्य मार्ग भएकाले पर्यटकहरूको चाप बढ्नेछ।
कृषि उत्पादनको बजार पहुँच:
यस क्षेत्रका कृषकहरूको उत्पादनलाई नयाँ बजारमा पु¥याउन सहयोग हुनेछ।
सम्बन्धित निकायलाई खबरदारी
सरकारका सम्बन्धित निकायहरूले यो परियोजनालाई उच्च प्राथमिकता दिनुपर्नेछ। समयमै काम सम्पन्न नगर्ने ठेकेदार कम्पनीलाई दण्डित गर्न, पारदर्शी प्रक्रिया अपनाउन, र सार्वजनिक सम्पत्तिको संरक्षण सुनिश्चित गर्न कडा नीति अवलम्बन गर्नुपर्छ।
निष्कर्ष
बुटवल–गोरुसिङ्गे सडक विस्तारले नेपाललाई पूर्वाधार विकासमा नयाँ उचाइमा पुर्याउनेछ। तर, समयमै गुणस्तरीय निर्माण सम्पन्न भए मात्र यो लक्ष्य प्राप्त हुनेछ। स्थानीय सहकार्य, सरकारी प्रतिबद्धता, र निर्माण कम्पनीको पारदर्शिताले मात्रै यो परियोजनालाई सफल बनाउन सक्छ।
यो परियोजनाको सफलताले केवल क्षेत्रीय विकासमा योगदान दिने मात्र होइन, राष्ट्रिय गौरवका परियोजनाहरूलाई समयमै सम्पन्न गर्न प्रेरणा पनि दिनेछ।
